Categorie: tuin

Sorbus domestica pyrifera – peerlijsterbes

familie : Rosaceae

De peerlijsterbes is een oude fruitboom die bij ons
zelden aangeplant wordt. De oude Grieken en
Romeinen teelden deze boom al om zijn vruchten.

Sinds de 9 eeuw werd de peerlijsterbes ook in
Midden-Europa geteeld, vooral in de Duitse en
Oostenrijkse wijnbouwgebieden.
Later prefereerde men andere fruitsoorten. Zelfs in
het wild is deze boom nu zeldzaam. Om te
voorkomen dat hij volledig zou verdwijnen, heeft
men hem in gemengde eikenbossen, parken en
oude fruittuinen aangeplant. In 1993 werd de
peerlijsterbes in Duitsland tot boom van het jaar
uitgeroepen, waardoor hij bij het publiek weer
bekender werd. Sindsdien werden daar weer
nieuwe, jonge exemplaren aangeplant.
In het wild vinden wij hem tegenwoordig op het
schiereiland Krim, aan het Zwarte Meer, in
Midden-en Zuidoost-Europa, op de Balkan en in
de Middellandse zeegebieden. Ook aan de
zuidkust van Wales komt hij voor.

Plantkenmerken
De peerlijsterbes is een langzame groeier en
wordt van alle sorbus-soorten het hoogst, namelijk
12-15 m. Als bosboom kan hij zelfs 30 m hoog
worden. Deze grote bomen hebben een brede
kroon. De bladeren lijken op die van de lijsterbes.
Zij zijn oneven geveerd en hebben 12 tot 16
blaadjes. Opvallend bij oude bomen is de ruwe,
perenboomachtige schors. De lichtroze bloemen
verschijnen in april/mei in tuilen.

Een deel van de bloemen ontwikkelt zich tot peer –
of appelvormige vruchten die van september tot
oktober rijpen. Het zijn schijnvruchten en zo groot
als een kers of pruim. De van de boom afvallende
vruchten zijn groen, geel of geelgroen, aan de
door de zon beschenen zijde ook rood.

Het gehalte aan looistof (tannine), appelzuur en vitamine C is
het grootst in halfrijpe toestand. De vruchten zijn dan wrang en
ongenietbaar. Zij moeten enkele weken liggen voordat zij voor
consumptie geschikt zijn. De aan de boom gerijpte vruchten
zijn na de eerste nachtvorst zacht en zoet en vallen dan van
zelf van de boom. Zij worden in Duitsland ook wel eens op de markt
aangeboden.

Gebruik
Het uitgeperste sap van rijpe vruchten wordt vooral
gebruikt als bijmenging bij appelsap en appelwijn,
die daardoor aromatischer, houdbaarder en lichter
verteerbaar worden.
Bekend hiervoor is de appelmost ‘Frankfurter
Äppelwoi’ uit Hessen (Duitsland). Uit de vruchten
kan men ook likeur en azijn winnen. Daarnaast
kunnen zij gebruikt worden bij het vervaardigen
van jam en gelei. In Bulgarije worden de vruchten
ook tot chutney verwerkt. In Rusland worden zij
aan fruittaarten toegevoegd.

Standplaats
De peerlijsterbes houdt van een zacht klimaat en
een voedingrijke, liefst kalkklei of leemhoudende
bodem en een lichte, zonnige plek. Hij is enigszins
vorstgevoelig.
Snoeien en verplanten zijn niet aan te bevelen,
omdat de boom niet van de verstoring van zijn
wortelsysteem houdt.

Vermeerdering
Vermeerdering vindt plaats door zaaien, maar dat
is een vrij moeilijk karwei omdat de zaden moeilijk
kiemen. Maar ook enten is mogelijk met als
onderstam meidoorn of kwee.

Thuja plicata – reuzenlevensboom

Thuja, een 6 soorten tellend geslacht van groenblijvende kleine struiken
tot grote bomen. De soorten die hoge bomen vormen hebben een
piramidale groeiwijze en afstaande takken. De vlakke schubvormige
naalden geven bij wrijven een sterke geur af. De hogere soorten worden
vaak gebruikt als haag of als solitair in park of tuin.

De kroon is smal kegelvormig met een spitse top en omhooggebogen takken. Later wordt de boom breder. De boomschors is roodachtig bruin en vezelig. Met het ouder worden wordt de schors grijsbruin en gaat een beetje loslaten.

De bladeren zijn stomp en schubachtig en zitten aan afgeplatte twijgen. De bovenzijde van de bladeren is helder- en glanzend groen, de onderzijde is bleker en witachtig.

Mannelijke kegels zijn geel en erg klein. Vrouwelijke kegels zijn leerachtig, eivormig en circa 1,5 cm lang. Elke kegel bestaat uit tien tot twaalf dunne, elkaar overlappende schubben die uitstaan als stekels.

Van Thuja Plicata

Rhus typhina – fluweelboom

Van rhus typhina

Rhus, tot dit geslacht behoren 150 soorten uit de tropen en subtropen.
Bladverliezende bomen of struiken, met een zeer losse en brede groei.
Bladeren van de bij ons gebruikte soorten staan verspreid, zijn 3-delig of
geveerd. De bloemen in juni zijn onopvallend en staan in grote,
geelgroene eind- of okselstandige pluimen. De kolfachtige, viltachtige
vruchtpluimen kleuren (rood) in augustus en blijven tot vroeg in het
voorjaar.
Veel soorten vormen worteluitlopers, groeien op de meeste niet te natte
bodems en worden over het algemeen niet erg oud

Cercis siliquastrum – judasboom

struik (kleine boom) rond en breed
tot 8 m hoog,
blad niervormig, donkergroen,
onderzijde licht blauwgroen
bloem violetroze vlindervormig,
vrucht plat en peul,
standplaats vruchtbare kalkhoudende zandgrond

Van Cersis siliquastrum

De judasboom heeft in april prachtige roze of witte bloemen op het kale hout, dus voor het verschijnen van de niervormige bladeren. Het is een heel apart gewas, dat een beschutte, warme plek nodig heeft en dankbaar is voor kalkrijke bodem. Men noemt de judasboom een naaktbloeier omdat de bloemen in bundels op de kale takken en soms ook op de hoofdstam groeien.

Cercis, klein geslacht van bladverliezende grote struiken of middelgrote
bomen met opgaande takken en een brede, vaasvormige kroon.
Opvallende bloei voor of tegelijk met de bladontwikkeling op de stam en
dikke takken. De bloemen zijn roze, soms wit. Peulvormige vruchten die
de gehele winter aan de vrucht blijven. Verspreide bladstand, blad
niervormig, voet afgerond tot hartvormig, blauwgroen met een gave
bladrand.
In onze streken ziet men vooral C.siliquastrum en C.canadensis.
C.canadensis is beter winterhard. Geschikt voor stadsklimaat, parken en
tuinen, vorstgevoeligheid is een groot nadeel.

Van Cercis silisquastrum

Plantkenmerken
Judasboom is een kleine, tot 7 m hoge, open vertakte, bladverliezende loofboom.
De bladeren zijn rond tot niervormig. De bloemen zijn opvallend roze tot violet of wit . Het zijn 2 cm grote gesteelde tweeslachtige bloemen met tot klokvormige kelken vergroeide meeldraden. Zij staan in bundelachtige trossen op oude, tweejarige twijgen of direct aan de stam. Dit fenomeen noemt men cauliflorie (verschijnen van bloemen op het naakte hout). Men vindt het vaak bij tropische planten, b.v bij de cacaoboom.

De vruchten zijn 7-10 cm lange peulen. Ze zijn lang, vlak en fijn toegespitst. In het begin zijn ze groen, later rood tot donkerbruin. Ze blijven vaak tot het volgende voorjaar aan de boom.

De schors is eerst glad, later zwartbruin en zeer fijn gegroefd.

Davidia involucrata ‘vilmoriniana’ – zakdoekenboom

Davidia, van het geslacht Davidia is slechts een soort bij ons bekend,
namelijk Davidia involucrata.

Van davidia involucrata

De soort wordt nauwelijks gekweekt, wijdvertakte brede boom, met een brede
kroon, 8 tot 10 m hoog. De schors van oudere bomen is ruw en schilfert in
kleine plaatjes af. Dikke opgaande takken. Grote hartvormige bladeren op
die van linden gelijkend, donkergroen met een grofgezaagde bladrand.
Opvallende bloeiwijze in mei/juni tijdens het uitlopen. De bloemen zitten in
onaanzienlijke bloemhoofdjes, omgeven door twee grote roomwitte
schutbladen (vaantjes, zakdoeken) van ongelijke lengte tot 15 cm lang.
Ovale, walnootachtige vruchten aan een lange steel.
Zeer mooie bomen voor tuinen en parken. Jonge bomen zijn
vorstgevoelig, oudere bomen zijn goed winterhard.
De boom kan een onaangename geur verspreiden.

Ernest Wilson, die zaden in China moest verzamelen voor de Engelse firma Veitch, omschreef de boom als de interessantste en mooiste van alle bomen van het gematigde halfrond.

Zaden kiemen moeilijk
De Franse missionaris Armand David ontdekte als eerste de vaantjesboom in het westen van China. Naar hem is deze boom Davidia involucrata door de toenmalige directeur van de Jardin des Plantes in Parijs genoemd. In 1899 werd een Engelse expeditie uitgerust om in het westen van China speciaal van deze boom zaden te verzamelen. Maar wat men toen nog niet wist, was dat in 1897 al zaden gezonden waren naar de Franse kweker Maurice de Vilmorin. Van alle zaden die door deze kweker waren uitgezaaid, kwam er maar één tot kiemen. In 1906 bloeide de zaailing voor het eerst. Tot op de dag van vandaag kiemen zaden van Davidia nog steeds moeilijk.

Davidia behoort tot de kleine familie van de Nyssaceae, waar een andere, ook zeldzame boom toe behoort: de tupeloboom (Nyssa silvatica). Wat het meest opvalt aan de vaantjesboom, zijn de bloemen die mei – juni verschijnen.

De knikkergrote, op bramen lijkende bruinzwarte vruchten zijn omgeven door twee vaalwitte schutbladen.

Een boom in bloei wekt een associatie op met een ’te gekke’ droogmolen, waaraan flodderige zakdoeken hangen. Met deze typering doe je de vaantjesboom echt te kort. Het is een fantastisch gezicht al dat bleekgroen met het donkergroen gecombineerd. De bloesem hangt aan lange, dunne stelen en danst op het geringste zuchtje wind heen en weer. Het schouwspel is het mooiste als je vanonder tegen de boom aankijkt. Er moet wel wat geduld worden opgebracht om de vaantjesboom in bloei te zien. Afhankelijk van de leeftijd die de boom bij aankoop heeft, komt de boom pas na ongeveer vijftien jaar in bloei. Om de groei en bloei te versnellen moet de boom diep in vruchtbare grond worden geplant. Wie een middelgrote of grote tuin heeft, kan zich geen mooiere en uitzonderlijke boom wensen. De boom bereikt een maximale hoogte van twintig meter, de breedte is dan ongeveer vijf meter. De kroonvorm is breed eirond. Een goede soort is Davidia involucrata var. vilmoriniana.

Verzorging
Koop Davidia uitsluitend als boom op hoge stam. Een meerstammige boom of struik is lang niet zo mooi om te zien. De boom is bladverliezend. De bladeren kunnen ongelijkmatig door de herfst heen afvallen. Dit is beslist niet abnormaal en moet dan ook niet voor een ziekte worden aangezien.
Geef de vaantjesboom uitsluitend een begeleidingssnoei als er concurrentie ten opzichte van de harttak of spil optreedt. Snoei concurrenten voor driekwart van hun lengte weg. Volgroeide bomen moeten zo min mogelijk worden gesnoeid. Sterke snoei verminkt de boom en wordt slecht verdragen. De vaantjesboom bloeit op meerjarig hout. Karakteristiek voor de groei zijn de lange scheuten met korte zijscheuten.

Laburnum anagyroides – gouden regen

Van laburnum anagyroides

Familie : Fabaceae
Geslacht : fabaceae

Laburnum, een klein geslacht met 3 soorten waarvan er 2 bij ons
voorkomen, L.alpinum en L.anagyroides. Laburnums zijn grote struiken of
kleine bomen, die snel groeien. De kroon is vaasvormig en bestaat uit een
aantal schuin opgaande hoofdtakken met afstaande zijtakken. De twijgen
geuren bij het doorsnijden. Het blad is drietallig en staat verspreid.
Onopvallende herfstkleur. Gele opvallende bloemtrossen in mei/juni
afhankelijk van de soort. Na de bloei vormen ze 6-8 cm lange, rechte
peulen.
Bruikbaar in tuinen, parken en brede groenstroken, als solitair of in
groepsaanplantingen. Opgelet jonge bast en vruchten zijn zeer giftig.
Meest gebruikte soort bij ons is L. anagyroides.

Morus alba – witte moerbei

Morus, dit geslacht omvat 12 soorten. De moerbeien die bij ons worden
aangeplant zijn voornamelijk M.alba en M.nigra. Moerbeien worden al
zeer lang gekweekt. Oude exemplaren tref je hier en daar nog aan in
kloostertuinen en landgoederen. Het zijn bladverliezende bomen of
struiken met verspreid staande, melksap houdende, veelvormige
bladeren, eenslachtige onopvallende bloemen en op bramen lijkende witte
of donkerrode, eetbare schijnvruchten lijkend op bramen. De vruchten van
M.nigra zijn het meest smakelijk.

Van Morus alba